Sobota, 13 grudnia 2025
Imieniny: Ładowanie...
Ładowanie pogody...
Urząd Gminy Komańcza

Urząd Gminy Komańcza

BIP
AKTUALNOŚCIAKTUALNOŚCI
INWESTYCJEINWESTYCJE
GMINAGMINA
  • O Gminie
  • O Gminie w Mediach
  • Odznaka Honorowa Gminy Komańcza
  • Sołectwa w Gminie Komańcza
  • Projekty
  • Fundusz dróg samorządowych
  • Zadania dofinansowane ze środków budżetu państwa
  • Rządowy Fundusz Polski Ład
  • Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg
  • Program integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce w latach 2021- 2030
  • Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
  • Organizacje pozarządowe
  • Strategia Rozwoju Ponadlokalnego dla Partnerstwa Turystyczne Bieszczady na lata 2025-2030
DLA MIESZKAŃCÓWDLA MIESZKAŃCÓW
  • Kalendarz wydarzeń
  • Najczęściej zalatwiane sprawy
  • Gospodarka odpadami
  • Czyste Powietrze
  • Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB)
  • Nieodpłatna pomoc prawna
  • Zdrowie
  • Edukacja
  • Komunikacja i transport
  • Ważne dane, telefony i adresy
  • Konta bankowe
  • Tablica informacyjna
  • Ostrzeżenia meteorologiczne
  • Bezpieczeństwo
  • Koronawirus
  • Cmentarze Komunalne Gminy Komańcza
DLA TURYSTÓWDLA TURYSTÓW
  • Kalendarz wydarzeń
  • Wirtualna Komańcza
  • Warto zobaczyć
  • Trasy rowerowe
  • Szlaki turystyczne
  • Baza noclegowa
DLA INWESTORADLA INWESTORA
  • Działki na sprzedaż
  • Działki do dzierżawy
AKTUALNOŚCIINWESTYCJE
GMINA
O GminieO Gminie w MediachOdznaka Honorowa Gminy KomańczaSołectwa w Gminie KomańczaProjektyFundusz dróg samorządowychZadania dofinansowane ze środków budżetu państwaRządowy Fundusz Polski ŁadRządowy Fundusz Rozwoju DrógProgram integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce w latach 2021- 2030Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów WiejskichOrganizacje pozarządoweStrategia Rozwoju Ponadlokalnego dla Partnerstwa Turystyczne Bieszczady na lata 2025-2030
DLA MIESZKAŃCÓW
Kalendarz wydarzeńNajczęściej zalatwiane sprawyGospodarka odpadamiCzyste Powietrze Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB)Nieodpłatna pomoc prawna ZdrowieEdukacjaKomunikacja i transportWażne dane, telefony i adresyKonta bankoweTablica informacyjnaOstrzeżenia meteorologiczneBezpieczeństwoKoronawirusCmentarze Komunalne Gminy Komańcza
DLA TURYSTÓW
Kalendarz wydarzeńWirtualna KomańczaWarto zobaczyćTrasy roweroweSzlaki turystyczneBaza noclegowa
DLA INWESTORA
Działki na sprzedaż Działki do dzierżawy
  1. Strona główna

Menu

GMINA KOMAŃCZA
O Gminie
O Gminie w Mediach
Telewizja
Sołectwa w Gminie Komańcza
Projekty
Projekty Rewitalizacja Nasypu Kolejowego w Komańczy Iluminacja obiektów dziedzictwa kulturowego Ścieżka zielarska upowszechnianie wiedzy o bioróżnorodności Stawiamy na edukację w Gminie Komańcza
Fundusz dróg samorządowych
Fundusz rozwoju inwestycji lokalnych
Zadania dofinansowane ze środków budżetu państwa
Rządowy Fundusz Polski Ład
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg
Program integracji społecznej i obywatelskiej Romów w Polsce w latach 2021- 2030
Organizacje pozarządowe
Stowarzyszenia LGD Nasze Bieszczady
DLA MIESZKAŃCÓW
Kalendarz wydarzeń
Najczęściej zalatwiane sprawy
Zagospodarowanie przestrzenne i gospodarka gruntami Ochrona Środowiska Podatki i opłaty lokalne, Zaświadczenia Sprawy meldunkowe, dowody osobiste, wpis do rejestru wyborców USC - urodzenia, małżeństwa, zgony Działalność gospodarcza, zezwolenia na alkohol Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Gospodarka komunalna (GPGK) Pomoc społeczna
GOSPODARKA ODPADAMI
Harmonogram odbioru odpadów komunalnych Gdzie to wyrzucić InfoŚmieci Zasady selektywnej zbiórki odpadów komunalnych Od kogo są odbierane odpady Jakie odpady są odbierane W jaki sposób są odbierane odpady Kto odbiera odpady Gdzie i w jakim terminie uiszczać opłatę za śmieci Ile płacić za śmieci Co to jest deklaracja i kiedy należy ją zmienić Kompostownik przydomowy Zasady Funkcjonowania PSZOK-u Analiza stanu Gospodarki Odpadami Komonualnymi Piątka za segregację Opróżnianie zbiorników bezodpływowych Rejestr działalności regulowanej Edukacja Ekologiczna Kontrole w zakresie właściwego gospodarowania odpadami komunalnymi na nieruchomościach zamieszkałych
Czyste Powietrze
Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków (CEEB)
Nieodpłatna pomoc prawna
Zdrowie
Gabinety Komańcza Gabinety Rzepedź Regionalne Centrum Informacji Medycznej (RCIM)
Edukacja
Szkoły Podstawowe Punkty Przedszkolne
Komunikacja i transport
Rozkład jazdy autobusów - Gmina Komańcza
Tablica informacyjna
Władze Gminy Komańcza Konta bankowe Godziny Otwarcia Urzędu Gminy Struktura Organizacyjna Ważne dane, telefony i adresy Zimowe utrzymanie dróg
Bezpieczeństwo
Telefony alarmowe Tabela sygnałów alarmowych Alert RCB Regionalny System Ostrzegania Komunikaty meteorologiczne Informatory dla ludności
Koronawirus
DLA TURYSTÓW
Kalendarz wydarzeń
Wirtualna Komańcza
Informacja turystyczna
Warto zobaczyć
Krzyże i Kapliczki Cerkiew Prawosławna p.w. Orędownictwa Matki Boskiej - Pokrowy w Komańczy Cerkiew Greckokatolicka p.w. Opieki Matki Bożej Pokrowy w Komańczy Cerkiew św. Michała Archanioła w Kulasznem Cerkiew Radoszyce Wodospad w Dołżycy Kościół parafialny obrządku łacińskiego w Komańczy Klasztor Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu w Komańczy Jeziorka Duszatyńskie Źródełko Radoszyce Cyfrowa rekonstrukcja 3D nieistniejącej obecnie cerkwi pod wezwaniem Michała Archanioła w Łupkowie Kompendium wiedzy o roślinach zielarskich oraz propozycje wycieczek zielarskich
Trasy rowerowe
Szlaki turystyczne
Filmy i zdjęcia
Baza noclegowa
DLA INWESTORA
Działki na sprzedaż
Działki do dzierżawy

Kulaszne - przedwojenne uzdrowisko

Odczytywanie w toku...Przygotowywanie...

Kulaszne to najdalej na północ wysunięta wieś Gminy Komańcza. Nazwa pochodzi prawdopodobnie z języka albańskiego – kullose - co oznacza pastwisko. W latach 1977-1981 nazwę spolszczono na Międzygórze.

Wieś została ulokowana na prawie wołoskim. Od roku 1538  do  1772 była jedną z wsi województwa ruskiego. Po pierwszym rozbiorze Polski Kulaszne należało do cyrkułu leskiego, później sanockiego. W 1785 roku wieś zamieszkiwały 235 osoby.

Po I wojnie światowej, jak większość okolicznych osad, które zamieszkiwali liczni Łemkowie i Ukraińcy, Kulaszne opowiedziało się za włączeniem do Republiki Komańczańskiej. W okresie II RP wieś pełniła rolę miejscowości uzdrowiskowej. Znajdowało się tam kilka pensjonatów oraz pijalnia wód mineralnych. W 1947 roku mieszkańców Kulasznego wysiedlono na zachód i północny wschód Polski. Na początku lat 60. wielu powróciło jednak do swojej małej ojczyzny.
 
Cerkiew filialna z 1912 r. Źródło: S. Kryciński "Cerkwie w Bieszczadach", s. 185.

Kilka lat temu w Kulasznem zbudowano cerkiew greckokatolicką pw. św Michała Archanioła. Nowopowstała świątynia stoi nieopodal miejsca, w którym stała pierwotna cerkiew pw. Michała Archanioła wzniesiona na początku XX wieku, którą w 1974 roku strawił pożar. Znajduje się tam cmentarz, na którym został pochowany malarz, rzeźbiarz i miłośnik Bieszczadów-legendarny Andrzej “Połonina” Wasilewski.
 
Cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Kulasznem.

W ostatnim okresie życia mieszkał w Kulasznem Jędrek Połonina, właśc. Andrzej Wasielewski, znany również jako Jędruś Świątkarz oraz Kapeluszowy Kowboj. Urodził się 1 lutego 1949 r. w Górznie – polski rzeźbiarz, malarz, rysownik, poeta i pieśniarz bieszczadzki. Był uczniem Antoniego Rząsy, przez pewien czas związany był z grupą literacką Ogród/Ogród-2. Jego prace plastyczne inspirowane były często folklorem wschodniokarpackim. Popularność zawdzięczał jednak głównie osobowości, włóczęgowskiemu stylowi życia i kowbojskiemu image'owi (zawsze chodził w kapeluszu, często z gitarą, hodował konie). Uważany za „króla cyganerii bieszczadzkiej”, najwybitniejszą osobistość środowiska tzw. zakapiorów. Jego rysunki ukazywały się w piśmie „Podkarpacie” oraz w publikacjach Andrzeja Potockiego, który poświecił mu książkę Bieszczadzkie przypadki Jędrka Wasielewskiego Połoniny (wyd. I 2008, wyd. II - rozszerzone 2014). Zginął 4 września 1995 r. w Komańczy potrącony przez samochód. Został pochowany na cmentarzu w Kulasznem, gdzie wystawiono mu pomnik.  Poeta Jan Szelc napisał jesienią 1995 roku wiersz pt. Teraz tylko wiatr... (Jędrusiowi Połoninie), wydany w tomiku poezji pt. Mycykowy Dział w 1998.
 
Jędrek Połonina, właśc. Andrzej Wasielewski.
 

Kurort leczniczy
W 1875 roku w położonym niespełna 30 kilometrów na południe od Sanoka Kulasznem, powstał kurort, który zasłynął z nowatorskiej metody leczenia żętycą. Bezleśna wówczas okolica idealnie nadawała się do hodowli owiec i krów, z której produkty mleczarskie wykorzystywane były w procesie leczniczym. A o tym że Kulaszne ma tradycje pasterskie, świadczyć już może sama jego nazwa, która według językoznawców wywodzi się od słowa albańskiego pochodzenia kullose, co oznacza pastwisko. Inicjatorem powstania kurortu był Leonard Truskolaski, właściciel miejscowego majątku, sam mieszkający w sąsiedniej Płonnej. Głównym impulsem było prawdopodobnie wybudowanie w 1872 roku transkarpackiej Pierwszej Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej łączącej Budapeszt z Twierdzą Przemyśl i Lwowem, która przebiegała między innymi przez Osławicę, Szczawne, Kulaszne i Mokre – miejscowości wchodzące w skład klucza zagórskiego należącego do Truskolaskiego. Kurort zlokalizowano na terenie folwarku, w malowniczej dolinie Osławy, pomiędzy rzeką a linią kolejową i w bezpośrednim sąsiedztwie stacji. Ponieważ tak stacja jak i zakład leczniczy położone były w pobliżu granicy Szczawnego i Kulasznego, często umiejscawiano go błędnie w Szczawnem.

Otwarcie pierwszego sezonu „Zakładu żętycznego” miało miejsce 15 maja 1875 roku. Początkowo kurort składał się z kilku nowo wybudowanych domów, w których właściciel  przygotował dla gości 24 umeblowane pokoje. Od samego początku istniała w nim także restauracja.  Świeżej żętycy dwa razy dziennie dostarczało kilkaset owiec, które jak opisywano w  prasie pasą się na górach porosłych wonną trawą. Do spacerów przygotowano trzyhektarowy ogród, a na kolejny sezon zaplanowano urządzenie kąpieliska na Osławie. Leonard Truskolaski postanowił również nasadzić na kilku hektarach las świerkowo – sosnowy. Porad lekarskich udzielał mieszkający w Kulasznem lekarz kolejowy Hamaides. Nowo utworzony kurort spotkał się z bardzo pozytywnymi recenzjami w prasie, które zamieszczono miedzy innymi w branżowym tygodniku „Przegląd Lekarski” czy codziennej „Gazecie Narodowej”. Informacja o nim znalazła się już w wydanym w Krakowie w 1875 roku „Illustrowanym przewodniku po Krakowie i jego okolicach  […] oraz opisu wszystkich znaczniejszych zdrojowisk w Galicyi […]” autorstwa Władysława Łuszczkiewcza, gdzie pisano: Zakład leczniczy Żętycą owczą, leży obok dworca kolei Łupkowskiej – poczta Szczawne – okolica górska – piękne spacery, ogród a opodal w Osławie można używać kąpieli rzecznych. W zakładzie tym świeżo urządzonym obok świeżej żętycy, chorzy znajdują wszelkie wody mineralne, wygodne mieszkania, urząd pocztowy i telegraficzny. Z roku na rok zakład zyskiwał na popularności, do czego przyczyniały się także obszerne reklamy umieszczane w prasie lwowskiej i krakowskiej. Niebagatelny wpływ na jego rozwój miała też bliskość kolei, która w tym czasie nie dochodziła jeszcze do większości galicyjskich kurortów. Ze sporym zainteresowaniem, także wśród lekarzy i farmaceutów  spotkała się również kuracja żętyczna. W 1878 roku Adam Świrski z Iwonicza, członek Komisji Balneologicznej przy Towarzystwie Lekarskim Krakowskim  opublikował dziesięciostronicową broszurę „Kilka słów o zakładzie żętyczno-leczniczym w Kulasznem”. Także w podkarpackim Morszynie koło Stryja, gdzie przez pewien czas funkcjonował żętyczny kurort, prowadzono badania nad zdrowotnymi właściwościami żętycy, zaczęto nawet wyrabiać tabletki z żętycy, jednak po badaniach farmaceutycznych stwierdzono, że najlepsze właściwości ma jednak nie przetworzona, lecz świeża żętyca. W 1880 roku działał on jako Zakład leczniczy klimatyczno-żętyczny i składał się z głównego budynku oraz siedmiu domów rozmieszczonych wzdłuż drogi oraz okrągłego placu. W czasie sezonu, który kończył się 1 września, w Kulasznem przebywało w sumie kilkadziesiąt osób. Odwiedzający kurort, głównie ci którzy pochodzili z terenów nizinnych, niemal od razu  odczuwali  miejscowy mikroklimat: Świeży przybysz doznaje dziwnego wpływu tego powietrza w ciągu pierwszych dwu lub trzech dni pobytu odczuwa lekkie dreszcze, ból głowy i senność. W artykułach prasowych coraz częściej zaczęły się pojawiać wzmianki o istniejących tam źródłach wody mineralnej: Szczawne ma zakład  zdrowotny, oprócz nisko zmineralizowanych wód, górskiego powietrza, zasoby lecznicze redukują się do świeżego mleka, które goście piją prosto po wydojeniu, do wybornej żętycy, wyrabianej w osobnym budynku i do kąpieli w rzeczułce.

Rok później w warszawskim „Tygodniku Ilustrowanym” ukazała się obszerna krytyczna  recenzja zakładu Truskolaskiego, która mogła przyczynić się do powolnego upadku kurortu, gdyż w późniejszych latach była wielokrotnie cytowana, nawet przez Oskara Kolberga, który właśnie z niej zaczerpnął informacje o Kulasznem. Jej autor twierdził, że zakład jest niedofinansowany przez właściciela, co zapewnie wynikało z braku funduszy. Zauważył brak szeregu udogodnień, które według jegoopinii, były  konieczne. W swej recenzji  wypunktował wszystkie uchybienia takie jak: wadliwa konstrukcja domków, szpary w ścianach, niska temperatura w pokojach, kiepski stan mebli czy pozostawiający wiele do życzenia poziom obsługi i wygórowane ceny. Nie spodobała mu się również restauracja prowadzona przez zarządcę kurortu a zrazem miejscowego pocztmistrza, którą przyrównał do obszernej szopy lub stodoły o dość pierwotnym wyglądzie, chociaż – jedzenie pochwalił. Zauważył również nieuprawnione pobieranie opłaty wpisowej, zwanej wówczas taksą kuracyjną, składną za picie wód mineralnych a przeznaczoną na opłacanie orkiestry, która codziennie umila czas kuracjuszom – wedle jego obserwacji w Kulasznem nie było ani wód mineralnych ani „żywej” muzyki. Nie było w tym czasie na miejscu ani apteki, ani sklepiku w którym można by zakupić artykuły pierwszej potrzeby, a które kuracjusze musieli  kupować  w karczmie po wygórowanych cenach lub sprowadzać z  Bukowska. 14 sierpnia 1881 roku Leonard Truskolaski postanowił na terenie zakładu zorganizować bal charytatywny, z którego dochód miał być przeznaczony na doposażenie straży pożarnej w Bukowsku. Początkowo na listę uczestników wpisali się niemal wszyscy uczestnicy letniego turnusu oraz okoliczne ziemiaństwo, jednak na bal przyszło tylko kilkanaście osób. Powodem zaistniałej sytuacji był fakt wpisania na listę uczestników miejscowego greckokatolickiego proboszcza z rodziną oraz nadleśniczego, co nie spodobało się  galicyjskiej „magnaterii”, której przedstawiciele mieli do niej wgląd. Dla „herbowych” uczestnictwo na jednym balu z miejscowym „plebsem” okazało się skandalem. Niektórzy ze szlachty nawet przyjechali, ale słysząc o tak niedobranem towarzystwie, nie raczyli wejść do sali balowej. Na balu natomiast bawił się pewien osiadły w okolicy od niedawna cudzoziemiec, posiadacz milionowej fortuny, który czuł się wyśmienicie tym nieuprzywilejowanym towarzystwie.

W sezonie letnim w 1882 roku oferowano już 50 w pełni wyposażonych pokoi. Lekarzem zakładowym tym czasie był doktor Grodecki. Rozszerzono także ofertę leczniczą o mleko kozie oraz kąpiele w wannach i kąpiele natryskowe. Dla kuracjuszy sprowadzano także wody mineralne innych uzdrowisk. W ogrodzie zdrojowym wyżwirowano alejki, zrobiono altany i ławki. W restauracji przygotowano dwa menu: table d’hôte i a la carte, oraz dla gości dodatkowo stworzono możliwość prowadzenia własnej kuchni. Zorganizowano bibliotekę z bogatym wyborem czasopism, a do sali balowej wstawiono fortepian. Przy zakładzie utworzono również niewielką stadninę, dzięki której kuracjusze mogli zwiedzać okolice  z siodła. Pomimo starań właściciela, sanatorium w Kulasznem tak szybko traciło na popularności, jak ją uprzednio zyskiwało.  Na pewno przyczynił się do tego jego kameralny charakter, gdyż tak niewielki, peryferyjny ośrodek nie był w stanie zapewnić tylu rozrywek co większe, modne kurorty. Także rozwijająca się sieć kolei  w Galicji, która docierać zaczęła do niemal wszystkich  miejscowości uzdrowiskowych, do nich „przekierowała” ruch.  Pod koniec lat osiemdziesiątych reklamy klimatycznego zakładu w Kulasznem znikają ze stron gazet, a on sam staje się letnią rezydencją rodziny Truskolaskich i ich przyjaciół.
 
Widok kurortu leczniczego w Kulasznem.

Współczesność.
Obecnie Kulaszne to miejscowość licząca ponad 290 osób, malowniczo położona nad potokiem Kulaszne. Z miejscowości rozciągają się piękne widoki na pasma górskie Bieszczadów i Beskidu Niskiego, poprzecinane serpentynami drogi wiodącej z Zagórza do Komańczy i dalej do kolejnych bieszczadzkich miejscowości.

Widok na cerkiew w Kulasznem i serpentyny.

 

 

Dane kontaktowe

  • 38-543 Komańcza, Komańcza 166
  • 13 467 70 35
  • urzad@komancza.pl

Numery kont

Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK):

  • 20 1130 1105 0005 2057 5820 0005
    Na powyższe konto dokonujemy wpłat z tytułu:
    podatków, opłat za dzierżawy, opłat za wieczyste użytkowanie, czynsze oraz inne opłaty
  • 90 1130 1105 0005 2057 5820 0006
    Na powyższe konto dokonujemy wpłat z tytułu:
    opłat za odpady komunalne

Godziny urzędowania

  • Poniedziałek - Środa: 7:00 - 15:00
  • Czwartek: 7:00 - 16:00
  • Piątek: 7:00 - 14:00
  • Sobota, Niedziela: Zamknięte

Obserwuj nas

Przydatne linki

  • Biuletyn Informacji Publicznej
  • Portal Gov.pl
  • ePUAP
  • mObywatel
Polityka prywatności|Mapa serwisu|Deklaracja dostępności

© 2025 Urząd Gminy Komańcza. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Ta strona wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z niej, wyrażasz zgodę na wykorzystywanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Polityka prywatności